Pensjonistar

Eftirløn er upphædd, sum tú hevur spart saman til hjá eftirlønarveitara, og sum veitarin rindar tær, tá ið tú verður 67½ ár, ella tá ið fært fólkapensjón. Skipanin hevur verið í gildi síðan 7. mai 1991 og verður stýrd av løgtingslóg um arbeiðsmarknaðareftirlønargrunn.

Hvussu stórt er útgjaldið?

Støddin á útgjaldi tínum veldst um, hvussu stóran prosentpart av inntøku tíni, tú hevur goldið inn ta tíðina, tú hevur spart saman. Eftirlønarlógin krevur tó eitt minstagjald. Tann 1. januar 2014 var tað 1% av inntøkuni.  Í 2015-16 var tað 2%, og síðan skal tað vaksa eitt prosent um árið fram til 2026, tá ið tað skal vera 12%. Inngjaldið kann tó hækkast skjótari, og summi flyta longu fulla upphædd, 12% av lønini.

Í dag er eftirlønarinngjaldið ofta innbygt í setanarsáttmálar okkara, soleiðis at arbeiðsgevarin rindar eitt gjald inn á eftirlønarkontu okkara, tá ið vit fáa løn. Onkuntíð kann tað standa í setanarsáttmálanum, at arbeiðsgevarin rindar ein part, og tú ein, men tað er arbeiðsgevarin, ið umsitur og avgreiðir eftirlønina.

Eftirløn og skattur

Eftirløn verður skattað við inngjald. Skatturin er 40% og verður goldin sjálvvirkandi um skattaskipanina hjá TAKS. Gev gætur, at fyri 1. januar 2012 varð eftirlønin skattað við útgjald. Tann eftirløn, sum er samanspard áðrenn henda dag, verður framvegis skattað við útgjald. Eftirlønarskatturin fer allur til landið, einki fer til kommunurnar.

Gev eisini gætur, at føroyskar eftirlønir, ið verða rindaðar til eftirlønarveitarar uttanlands, verða ikki skattaðar í Føroyum. 

Um ein sjálvur og ikki arbeiðsgevarin rindar til eftirlønaruppsparing, verða frádráttur fyri inngjald og avrokning av eftirlønarskatti uppgjørd árið eftir sum partur av skattauppgerðini.

Fólkapensjonistar og eftirløn

Fólkapensjonistar rinda ikki til eftirløn, tí sambært lóg kunnu vit ikki spara saman til eftirløn, tá ið vit fáa fólkapensjón. Vit kunnu tó sjálvandi spara saman privat.

Gev eisini gætur, at ert tú sum fólkapensjonistur í løntum arbeiði, skal arbeiðsgevarin rinda bæði løn og eftirløn sum vanliga arbeiðsløn. Einki skal rindast sum eftirløn. Verður ein partur rindaður sum eftirløn kortini, verður hetta sjálvvirkandi steðgað av skattaskipanini, og arbeiðsgevarin fær boð um, hvussu lønin eigur at verða útgoldin.

Meira at vita um eftirløn?

Vel "Meira um eftirløn" undir leinkjum og les t.d. meira um skattaviðurskifti, um hvussu tú kanst seta eftirlønina saman við lutaeftirløn, kapitaleftirløn og lívrentu, hvussu tú kanst fáa eftirlønina útgoldna, hvussu viðurskiftini eru hjá tænastumonnum og annað meira.

Arbeiðsmarknaðareftirløn er mánaðarlig upphædd, sum tú fært frá Arbeiðsmarknaðareftirlønargrunninum, tá ið tú hevur nátt pensjónsaldur. Skipanin hevur verið í gildi síðan 7. mai 1991 og verður stýrd av løgtingslóg um arbeiðsmarknaðareftirlønargrunn.

Inngjaldið er ein lógarásettur prosentpartur av skattskyldigu inntøku tíni, í løtuni 3%. Sama part rinda eisini allir arbeiðsgevarar av hvørjari løn, sum teir flyta starvsfólkum. Á lønarseðli tínum verður gjaldið kallað AM-gjald.

Hvussu stórt er útgjaldið?

Útgjaldið úr Arbeiðsmarknaðareftirlønargrunninum er 1/40 av fullari arbeiðsmarknaðareftirløn fyri hvørt ár, sum tú hevur búð í Føroyum, meðan tú vart millum 15 og 67 ár, tó í mesta lagi í 40 ár. Í 2025 er full arbeiðsmarknaðareftirløn 6.455 kr. um mánaðin.

Arbeiðsmarknaðareftirløn og skattur

Útgjaldið úr Arbeiðsmarknaðareftirlønargrunninum verður skattað sum vanlig A-inntøka.

Meira at vita um arbeiðsmarknaðareftirløn?

Vel "Meira um arbeiðsmarknaðareftirløn" undir leinkjum og les t.d. um treytir fyri at fáa arbeiðsmarknaðargjald, hvussu tú søkir og annað meira.

Pensjonistafrádráttur er skattafrádráttur til fólkapensjonistar.

Hvussu stórur er frádrátturin?

Frádrátturin er upp til 6.000 krónur um árið. Til og við 2023 varð roknað helvt um helvt yvir landsskattin og kommunuskattin – síðan 2024 alt yvir landsskattin.

Hvat skal man gera fyri at fáa frádráttin?

Man skal einki gera. Er man fólkapensjonistur, verður frádrátturin latin sjálvvirkandi yvir skattaskipanina.

Fólkapensjón er mánaðarlig upphædd, sum tú kanst søkja um at fáa frá Almannaverkinum, tá ið tú hevur nátt pensjónsaldur. Skipanin kom av fyrstantíð í 1922 og æt tá ellisrenta. Í 1956 kom navnið fólkapensjón. Verandi skipan hevur verið í gildi síðan 6. mai 2016 og verður stýrd av løgtingslóg um almannapensjónir.

Hvussu stórt er útgjaldið?

Fólkapensjónin er samansett av einari grundupphædd, sum er líka fyri øll. Í verandi løtu er hon 4.471 kr. um mánaðin fyri støk og 3.553 kr. fyri gift. Hartil kemur ein viðbót. Fyri støk er verandi viðbót í mesta lagi 5.126 kr. um mánaðin, fyri gift 3.794 kr.

Fólkapensjón og skattur

Grundupphæddin er skattafrí. Viðbótin er skattskyldig og minkar eisini, um tú hevur aðra inntøku, eitt nú arbeiðsinntøku, leiguinntøku, inntøku frá partabrøvum o.ø. 

Meira at vita um fólkapensjón?

Vel "Meira um fólkapensjón" undir leinkjum og les t.d. um, hvussu tú kanst søkja, og hvørjar treytir, ið tú skalt lúka fyri at fáa útgjald.

Hevur tú rokkið fólkapensjónsaldur, minkar mánaðarliga kringvarpsgjaldið úr 173 niður í 71 kr. Gjaldið byrjar mánaðin eftir, at tú hevur rokkið fólkapensjónsaldur.

Gjaldið verður tikið sjálvvirkandi av pensjónini ella aðrari skattafríari veiting, áðrenn hon kemur á kontu. Fært tú ikki pening gjøgnum skattaskipanina, fært tú rokning sendandi hvønn mánað.

Les meira um kringvarpsgjaldið við at trýsta á Kringvarpslógina undir leinkjum. Les t.d. § 7, stk. 1, 2 og 4.

Býrt tú í Danmark og hevur eftirlønarsamansparing í Føroyum, hevur tú skyldu til at upplýsa um samansparingina fyri donsku skattamyndugleikunum. Tú upplýsir um hana við at skriva upphæddina á donsku sjálvuppgávuna.

Umframt at tú hevur egna upplýsingarskyldu, upplýsir TAKS eisini fyri donsku skattamyndugleikunum um eftirlønarsamansparing tína. Tað gera vit sambært altjóða skattaavtalum.

Tá ið donsku skattamyndugleikarnir fáa upplýsingar frá TAKS um teg, senda teir boð til tín um hetta. Vanliga verður tað gjørt við brævi, har tú verður biðin um at kanna, um upplýsingarnar frá TAKS eru rættar.

Soleiðis sært tú, hvørjar upplýsingar, ið TAKS hevur latið
Til at síggja, hvørjar upplýsingar, ið TAKS hevur latið donsku skattamyndugleikunum, er lættast at nýta Borgaragluggan. Rita inn, vel løn, síðan eftirløn og so tíðarskeið. Upphæddin stendur nú niðast á listanum, sum kemur fram. Veitst tú, at hetta er rætta eftirlønarsamansparing tín, set tá upphæddina á donsku sjálvuppgávuna.

Um tú skalt gera rættingar
Veitst tú, at upphæddin á Borgaraglugganum ikki vísir røttu eftirlønarsamansparing tína, ella ivast tú í tølunum, tá hevur tú skyldu til at rætta hana.

Vend tær tá til eftirlønarveitara tín, sum hevur latið TAKS upplýsingarnar og fá hann at rætta tær. Váttan um rættaðar upplýsingar má eisini fáast beinleiðis frá eftirlønarveitaranum og skal sendast til donsku skattamyndugleikarnar. TAKS sendir ikki slíkar upplýsingar av nýggjum.

Set síðan rættaðu upphæddina á donsku sjálvuppgávuna.

Hevur tú ikki atgongd til Borgaragluggan?
Borgaragluggin er sjálvgreiðslan hjá TAKS á netinum. Har sært tú flestallar upplýsingar, sum vit hava um teg, eisini upplýsingar um eftirløn.

Les alt um, hvussu tú fært atgongd til Borgaragluggan.

Brúk fyri hjálp?
Set teg í samband við kundatænastu okkara á telefon 35 26 00 mánadag til hósdag frá 10 til 15 ella send eitt teldubræv til taks@taks.fo.

Ring til kundatænastu okkara á telefon 35 26 00 mánadag til hósdag frá 10 til 15 ella send eitt teldubræv til taks@taks.fo. Vit vegleiða fegin.